Moresnet
1815–1919 | |||||
| |||||
Język urzędowy | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | Kelmis | ||||
Ustrój polityczny | kondominium | ||||
Głowa terytorium | burmistrz, ostatnia głowa terytorium Pierre Grignard | ||||
Powierzchnia • całkowita |
| ||||
Liczba ludności • całkowita • gęstość zaludnienia |
| ||||
Waluta | Frank francuski (₣) | ||||
porozumienie w Aachen | 26 lipca 1816 | ||||
Aneksja na mocy traktatu wersalskiego | Belgię | ||||
Religia dominująca | katolicyzm | ||||
Holandia Belgia, prowincja Liège Neutralny Moresnet | |||||
|
Moresnet (fr. Moresnet Neutre, niem. Neutral-Moresnet, niderl. Neutraal-Moresnet, esperanto Neŭtrala Moresnet) – istniejące w latach 1815–1919 terytorium sporne o powierzchni 270 hektarów (2,7 km²) położone między Prusami i Królestwem Niderlandów (późnej Niemcami i Belgią), 7 km na południowy zachód od Akwizgranu.
Neutralne terytorium Moresnet nie należało do żadnego z tych państw, stanowiąc w zasadzie niezależne państwo. Na północy granice terytorium sięgały aż do Vaalserbergu, tworząc tym samym punkt (czwórstyk), w którym spotykały się terytoria czterech krajów (Moresnet, Holandii, Belgii i Niemiec).
Neutralność terytorium była rezultatem braku porozumienia na kongresie wiedeńskim w 1815 r. między Prusami a Królestwem Zjednoczonych Niderlandów, do którego należała również współczesna Belgia. Obfitujący w bogactwa naturalne (rudy cynku) obszar został podzielony, fragment przydzielono Holandii, fragment Prusom, pozostawiając jednak część jako obszar neutralny. W 1815 r. terytorium neutralne miało 256 mieszkańców, w 1858 r. już 2575, w 1907 r. prawie 3800, a w 1914 r. ponad 4600[1]. W XIX wieku Belgia i Prusy wielokrotnie prowadziły bezskuteczne negocjacje na temat likwidacji trwałego prowizorium. W czasie I wojny światowej obszar był okupowany przez Niemcy i dopiero traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. przyznał Belgii władzę nad Moresnetem. Powtórna okupacja niemiecka miała miejsce w l. 1940–1944.
W 1908 r. główny lekarz kopalni rudy cynku, Wilhelm Molly, próbował na terytorium Moresnetu neutralnego ustanowić pierwsze państwo esperantystów[2].
Władzę nad regionem sprawował burmistrz.
Burmistrzowie Moresnetu
- Arnold Timothée de Lasaulx (tymczasowo): 1817 – 21 lutego 1859
- Adolf Hubert van Scherpenzeel-Thim: 21 lutego 1859 – 30 maja 1859
- Joseph Kohl: 1 czerwca 1859 – 3 lutego 1882
- Oskar Bilhartz: 3 lutego 1882 – 20 czerwca 1885
- Hubert Schmetz: 20 czerwca 1885 – 15 marca 1915
- Wilhelm Kyll: 29 marca 1915 – 7 grudnia 1918
- Pierre Grignard: 7 grudnia 1918 – 10 stycznia 1920
Obecnie region jest częścią niemieckojęzycznej gminy Kelmis w Belgii.
Moresnet trafił również na karty literatury polskiej. Mówi się o nim w powieści Władysława Zambrzyckiego „Kwatera bożych pomyleńców”.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Göhltal Museum. kelmis.be. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-19)]. w Kelmis – informacje o terytorium Moresnet